Choroba nowotworowa jest jednym ze wskazań do regularnych szczepień na choroby zakaźne. Chemio- czy radioterapia nie są przeciwwskazaniami do poddania się szczepieniom, a ewentualna choroba opóźnia leczenie przeciwnowotworowe. Szczepienia zalecane pacjentom onkologicznym to szczepienie przeciwko WZW typu B, grypie, inwazyjnym zakażeniom S. pneumoniae (pneumokok, dwoinka zapalenia płuc) i N. meningitidis (meningokok, dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych). Pacjenci z chorobą nowotworową mogą być bezpiecznie szczepieni szczepionkami zawierającymi inaktywowane drobnoustroje, czyli takimi, w których drobnoustrój został zabity i nie jest zdolny do namnażania się w organizmie i wywołania choroby. Jednak obecne na jego powierzchni antygeny są prezentowane komórkom układu odpornościowego i pozwalają wytworzyć komórki pamięci, które w przypadku ponownego kontaktu z wirusem czy bakterią pozwalają na szybką i silniejszą reakcję odpornościową.
Z tego powodu szczepienie się zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień jest tak ważne w przypadku osób z grupy zwiększonego ryzyka – czy to związanego z ciężkim przebiegiem i powikłaniami (dzieci i osoby starsze, chorzy przewlekle i pacjenci z upośledzeniem odporności), czy z kontaktem z osobami z wyżej wymienionych grup (personel medyczny, bliscy chorych).
Okres zimowo jesienny jest w Polsce sezonem występowania epidemii grypy. Choroba ta groźna jest szczególnie przez wzgląd na możliwe powikłania związane z jej przejściem. Grozi to rozwinięciem między innymi zapalenia płuc, mięśnia sercowego czy osierdzia, a także zapalenia mózgu, mięśni oraz niewydolności nerek. W związku z dużą zmiennością wirusa zalecane jest coroczne podawanie inaktywowanej szczepionki przeciwko temu patogenowi wszystkim pacjentom onkologicznym powyżej 6 miesiąca życia. Wyjątkiem są między innymi pacjenci u których stosowana jest intensywna chemioterapia. Pacjenci ci są w stanie wytworzyć prawidłową odpowiedź immunologiczną, choć jest ona słabsza niż w przypadku osób zdrowych. Bardzo istotną kwestią profilaktyki chorób zakaźnych u pacjentów onkologicznych jest ochrona przed samym narażeniem na kontakt z patogenem i zakażeniem. Gdy pacjent sam nie może zostać zaszczepiony (np. przez intensywnie prowadzoną chemioterapię) szczególnie ważny jest fakt szczepienia wśród osób z najbliższego otoczenia, z którymi pacjent ma częsty kontakt.
Podsumowując, szczepienia ochronne są zalecane wśród osób cierpiących na chorobę nowotworową. Decyzję o szczepieniu należy podjąć indywidualnie dla każdego pacjenta, mając na uwadze konsekwencje związane z możliwym przejściem choroby. Bardzo ważne jest zaplanowanie szczepień ochronnych przed wdrożeniem chemioterapii, by uniknąć rozwoju choroby w trakcie okresów obniżonej odporności związanej z leczeniem przeciwnowotworowym. Szczepienia osób bliskich i personelu medycznego pomagają stworzyć ochronne środowisko i zminimalizować ryzyko zakażenia groźnymi patogenami.
Źródła:
T. Jackowska, M. Grzelczyk-Wielgórska, D. Lewicka, (2014), Szczepienia ochronne u pacjentów z chorobą nowotworową
L. B. Brydak, Onkologia w praktyce klinicznej, (2008), Profilaktyka grypy w wybranej populacji chorych na nowotwory
Program szczepień ochronnych na rok 2019.
